Realne Utopie - Czy sklepy powinny być zamknięte w święta?
I kolejne – katolickie – święta w pełni. Panowie chodzą ze skrzyżowanymi na plecach dłońmi ciągnąc za sobą całe rodziny. Rozmyślają zapewne o marchewce w rosole, która była wyjątkowo miękka. A ja się wściekam.
Wściekam się na zamknięte sklepy, w których zapewne zarówno właściciele jak i stażyści chętnie by stanęli za ladą. Ale nikt nie słucha. Obowiązujące nas prawo jest ustanowione w oparciu o przekonania religijne. Jest jak Szariat w wersji soft. Nakaz ultrakatolickiej mniejszości nałożony na wielo-przekonaniową większość. I nic, że politycy Bezprawia i Niesprawiedliwości kłamią, że ma ono chronić pokrzywdzonych pracobiorców – bo jest to jedynie mydlenie nam oczu. Zresztą gdyby tak było to byłoby to jedno z najgłupszych praw jakie jest w stanie wymyślić niezbyt rozgarnięty polityk. Bo… Dlaczego zakaz? I dlaczego w każdy dzień święty? Nie dojdziesz.
Wściekam się na zamknięte sklepy, w których zapewne zarówno właściciele jak i stażyści chętnie by stanęli za ladą. Ale nikt nie słucha. Obowiązujące nas prawo jest ustanowione w oparciu o przekonania religijne. Jest jak Szariat w wersji soft. Nakaz ultrakatolickiej mniejszości nałożony na wielo-przekonaniową większość. I nic, że politycy Bezprawia i Niesprawiedliwości kłamią, że ma ono chronić pokrzywdzonych pracobiorców – bo jest to jedynie mydlenie nam oczu. Zresztą gdyby tak było to byłoby to jedno z najgłupszych praw jakie jest w stanie wymyślić niezbyt rozgarnięty polityk. Bo… Dlaczego zakaz? I dlaczego w każdy dzień święty? Nie dojdziesz.
Zobaczmy zatem jakby – gdyby ochrona pokrzywdzonych pracujących była naszym celem – można to rozwiązać w sensowny sposób.
Że w Polsce mamy do czynienia z wyzyskiem pracowników opartym na naruszaniu ich praw pracowniczych – co powszechnie nazywamy januszowstwem biznesu – nie trzeba nikogo przekonywać. Tak jest. I projektując prawo mające na celu chronić ich prawo do odpoczynku należy wziąć ten element pod uwagę. Jak zatem to zrobić?
Proponuję zrobić to w nowoczesny sposób. Ujmując relację: pracodawca – pracownik – konsument w ramach teorii gry. Rozwiązanie będzie bardzo proste, ale mechanizm będzie jak dobrze zaprojektowana gra: otwarty, dający szerokie możliwości rozwiązań, a jednak ograniczający tę trójstronną relację do reguł realizujących potrzeby wszystkich graczy.
Zobaczmy zatem jakie są cele i potrzeby każdego z graczy:
- Pracodawca: uzyskać przychody w dni „wolne od pracy” – maksymalizacja zysków minimalizacja kosztów
- Pracownik: uzyskać gwarantowaną swobodę wyboru między pracą w dni wolne od pracy, a odpoczynkiem – nienaruszalną przez pracodawcę. Uzyskać wyższy poziom zysków za pracę w dni wolne.
- Konsument: Otrzymać możliwość zrobienia zakupów w wystarczającej ilości sklepów – w dni wolne od pracy – by takiego sklepu nie trzeba było szukać na drugim końcu miasta
Stwórzmy zatem GRĘ, która równowagę Nasha, lub inaczej atraktor, będzie miała w okolicach realizacji celów wszystkich trzech graczy.Możliwe rozwiązania:
1. Każdy pracownik ma obowiązek odebrać dni wolne za pracę w dni wolne od pracy – musi to zrobić do końca danego miesiąca. Jednocześnie za pracę w dni ustawowo wolne dostaje 150% pensji.
Co nam to daje? Pracodawca sam decyduje czy opłaca mu się otworzyć sklep gdy będzie musiał zapłacić pracownikom 150% dniówki. Do tego zagwarantowany jest odpoczynek pracowników i w tej kwestii nie ma negocjacji – co chroni pracownika przed januszostwem biznesu. Pracownik ma prawo do tej samej ilości dni wolnych co my wszyscy – konsumenci. Realizacja dni wolnych nie może nastąpić w jakiejś nieokreślonej przyszłości, a w danym miesiącu.
A co jeśli chcielibyśmy chronić prawo pracowników do spędzania świąt z rodziną, ale jednocześnie zagwarantować konsumentom możliwość zrobienia zakupów?
Znów napiszmy grę, w którą będą grać wszystkie te trzy strony:
2. Każdy pracownik musi otrzymać wolne w co drugie dni ustawowo wolne od pracy: ilość dni jest istotna. Za pracę w dni wolne dostaje 150% pensji. Otrzymuje też wolne za pracę w te dni – musi je wykorzystać do końca miesiąca.
Innymi słowy: jeśli pracowałeś święto Trzech Króli to masz wolne w Wielkanoc. Jeśli pracowałeś w Wielkanoc to masz wolne w majówkę. Ilość wolnych dni się liczy.
Tego typu rozwiązania są grą – w pojęciu teorii gry. Co to znaczy? Znaczy to że ich reguły są otwarte. Wszyscy gracze mogą dokonywać swobodnych wyborów w ramach reguł. Pracodawca może uznać że – ze względu na małą ilość klientów – nie opłaca mu się otwierać sklepu w święta. Pracownik może wybrać pomiędzy pracą w święto i uzyskaniem 150% przychodu, a wolnym – jednocześnie prawo chroni go przed naciskiem pracodawcy zmuszającym go do pracy w każde dni wolne od pracy – lub daje mu tyle samo wolnego, co w obliczu 150% przychodu jest dla niego ewidentnym zyskiem.
Gdyby polityka prowadzona była zgodnie z teorią gry – co ja osobiście nazywam FUNKCJONALIZMEM – mielibyśmy do czynienia z prawem, które dając swobodę wyboru reguluje prawa i korzyści w sposób, który najlepiej dopasowuje się do naszych potrzeb.
Ale niestety. Gdzie my jesteśmy. Jesteśmy w galaktyce Sasina gdzie każdy pomysł jest przekrętem, a każda wypowiedź kłamstwem. Długo jeszcze będziemy czekali na światły rząd, który -nie-wiadomo-czy- odkryje ogromne możliwości leżące za tworzeniem prawa w oparciu o teorię gier.
Ale niestety. Gdzie my jesteśmy. Jesteśmy w galaktyce Sasina gdzie każdy pomysł jest przekrętem, a każda wypowiedź kłamstwem. Długo jeszcze będziemy czekali na światły rząd, który -nie-wiadomo-czy- odkryje ogromne możliwości leżące za tworzeniem prawa w oparciu o teorię gier.
Pozostaję więc z wami w sferze marzeń o światłej demokracji.
